Reklama
Reklama

Dziewczyna z potłuczonej porcelanki

foto: Bogdan Nowak foto: Bogdan Nowak
Feliksa Gmitrowiczówna miała regularne rysy, duże oczy i gładko zaczesane włosy z trochę krnąbrną, krótko przyciętą grzywką. Na pewno podobała się okolicznym kawalerom. Teraz patrzy na fotografa z pogodnym zainteresowaniem.

Niestety na jej grobie zachowało się jedynie pół owalnej porcelanki na której uwieczniono twarz młodej kobiety. Za jakiś czas Feliksa zniknie zupełnie z ludzkiej pamięci. Już teraz jej policzek przecina długa, niepokojąca rysa...

Blade widmo zamiast krzyża
„Porcelanową fotografię” kobiety umieszczono na jednym ze starych nagrobków, który stoi przy głównej alei cmentarza rzymskokatolickiego w Horyszowie Polskim (dawnej była to nekropolia grekokatolicka, a potem prawosławna). Ma on formę krzyża, który ustawiono na prostopadłościennym postumencie. Kiedyś znajdowała się na nim metalowa rzeźba Chrystusa, ale teraz w jej miejscu można jedynie oglądać trochę jaśniejszą od tła plamę. Jest ona dziwna, nietypowa. Gdy wytężymy wzrok (i wyobraźnię) zobaczymy negatyw rozpostartych ramion, głowy i przybitych gwoździami nóg.

Na takim pomniku nagrobnym umieszczono zdjęcie Feliksy Gmitrowiczówny. Z formy nazwiska domyślamy się, że w chwili śmierci była panienką. Zmarła 12 czerwca 1929 r. w wieku 26 lat. Jaka mogła być przyczyna przedwczesnej śmierci młodej kobiety? Trudno powiedzieć. Z wykutej inskrypcji wynika jedynie, że nagrobek ufundował brat zmarłej – Franciszek. Dzisiaj ów „pomnik” wygląda źle. Zniszczona została fotografia Feliksy. W różnych miejscach na nagrobku można zauważyć także liczne spękania i rysy. Szkoda. Jeśli nikt nie zajmie się remontem zabytku, zapewne za jakiś czas się zupełnie rozpadnie. Na cmentarzu w Horyszowie Polskim zachowało się przynajmniej kilkanaście kamiennych nagrobków z czasu przed II wojną światową. Wśród nich znajduje się płyta na grobie „dwóch nieznanych żołnierzy, bohaterów poległych w walce z bolszewikami w 1920 r.”. Zobaczymy także m.in. mogiły żołnierzy poległych podczas walk z Niemcami w 1939 r. oraz rodziny Klikickich, którzy zginęli śmiercią tragiczną 18 listopada 1944 r. Ciekawa jest także ludowa rzeźba Jana Nepomucena ustawiona na mogile zmarłego w 1928 r. Jana Presza (na Zamojszczyźnie istniał zwyczaj stawiania na grobach zmarłych rzeźb „patronów – imienników”; takie upamiętnienia znajdziemy m.in. na pięknej nekropolii w Górecku Kościelnym).

Ten, który się zagapił
Uroczy wygląda natomiast kamienny, cmentarny aniołek ze złożonymi na piersiach rękami. Ma on bose stopy, powłóczystą „sukienkę” do kostek, duże skrzydła i długie włosy zakończone łagodnymi falami. Wygląda jakby zagapił się i przed chwilą sfrunął na ten ziemski padół. Teraz patrzy wielkimi, zdziwionymi oczami gdzieś przed siebie... Smutno prezentuje się natomiast przytulona do krzyża kamienna płaczka (także można ją odnaleźć w okolicach głównej alejki).

Ciekawych oraz „naiwnych” rzeźb o charakterze ludowym – również współczesnych – zobaczymy na tym cmentarzu wiele. Jest on jednak interesujący z wielu powodów. Nekropolia w Horyszowie Polskim została przecież założona jeszcze w 1856 r. (najstarszy nagrobek z czytelną inskrypcją pochodzi z 1888 r.). Dzięki niej możemy poznać i prześledzić dzieje ludzi i całych miejscowości gminy Sitno. Poznamy ich gusta, zwyczaje i wierzenia. Cmentarz nie należy być może do najbardziej znanych na Zamojszczyźnie, ma jednak ciekawą historię.

Na pewno podczas Święta Zmarłych odwiedzą go tysiące osób. A Feliksa Gmitrowiczówna będzie się im przyglądać z potłuczonej porcelanki....

Bogdan Nowak

1 komentarz

  • KM
    KM piątek, 23 październik 2020 11:51 Link do komentarza

    Tak sobie myślę, może dałoby się odnowić grób jako zabytek i to zdjęcie uratować.
    Może jakaś zbiórka przy okazji Zaduszek.
    Ja bym się dorzucił.

Skomentuj

- Treść komentarza powinna być związana z tematem artykułu.
- Komentarze naruszające netykietę będą usuwane.
- Portal ezamosc.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy.
- Użytkownik publikując komentarze reprezentuje własne poglądy i opinie, biorąc pełną odpowiedzialność karną i cywilną za publikowane treści.
- Pola wymagane są oznaczone *
- Twój adres email nie będzie opublikowany
- Korzystając z opcji 'komentarz', akceptujesz zasady regulaminu i politykę prywatności.
- Aby dodać komentarz, musisz zaznaczyć pole "Nie jestem robotem", tym samym potwierdzasz, że akceptujesz zasady regulaminu

Powrót na górę

Sekcje

Polecamy

ezamosc.pl

Reklama

Narzędzia

Follow Us